Na je stoma-operatie weer beginnen met sporten?
Een eerste keer met stoma is voor iedereen anders, maar spannend is het zeker. Een eerste keer boodschappen doen, naar een restaurant of op vakantie gaan: iets wat normaal vanzelfsprekend was, kan nu als een grote uitdaging voelen. Gelukkig is met een stoma veel meer mogelijk dan je misschien denkt! Toch is het fijn om goed voorbereid op pad te kunnen gaan én gemotiveerd te worden door iemand die jou is voorgegaan.
Oncologie-fysiotherapeut JoAnne van Yperen
In ‘Mijn eerste keer met stoma’ laat stomadrager Ricardo zien dat een stoma je niet hoeft tegen te houden om nieuwe dingen te proberen. In deze vierde aflevering: tijd voor actie! Voor het eerst sinds zijn stoma gaat Ricardo op de sportieve toer – dit keer met twéé mede-stomadragers. De doortastende Corinna begeleidt Ricardo bij zijn gravelbike-avontuur en Leoni laat Ricardo zien dat je jezelf óók met een stoma goed kunt uitleven in de sportschool. Sporten na een stoma: hoe bereid je je daarop voor? Een gespecialiseerde fysiotherapeut geeft advies.
Voor (nieuwe) stomadragers kan het spannend zijn om weer te gaan sporten. JoAnne van Yperen is fysiotherapeut, gespecialiseerd in oncologiefysiotherapie. In haar werk heeft zij al talloze nieuwe stomadragers begeleidt bij deze stap. Haar ervaring: je kan al snel meer dan je denkt.
Opnieuw vertrouwen krijgen
JoAnne hoort vaak dezelfde, soms onterechte, overtuigingen terugkomen: ‘met een stoma moet je altijd voorzichtig aan doen’ of ‘je mag nooit meer tillen’. Deze opmerkingen zitten wat JoAnne betreft aan de voorzichtige kant: ‘Nee, ik zou niet direct de bomen uit de tuin gaan trekken, maar er is heel veel wél mogelijk. Veel mensen hebben het gevoel van ‘kan ik dit wel weer?’. Of ze zijn bang voor lekkage, zijn bang om te stinken, of willen niet in een team sporten. In mijn praktijk laat ik mensen werken aan hun vertrouwen in hun lichaam met hun stoma. Het is hoe dan ook belangrijk dat ze beginnen met bewegen – maar de juiste opbouw is cruciaal.’
Iedere (nieuwe) stomadrager is uniek
De eerste drie weken na een operatie zijn mensen vooral bezig met (het wennen aan) de stoma. JoAnne: ‘Er bestaat een richtlijn over trainen en bewegen na een grote buikoperatie. Uiteindelijk blijkt in de praktijk hoe het uitpakt. Soms gaat het heel goed, en kijken we al na vier weken wat er lukt. Bij een ander gaat het minder, en pakken we het bij zes tot zeven weken op. Het enige gevaar is écht te snel van start willen: als je je vertilt heb je er een probleem bij.’
Niet iedereen die ‘nieuw is met een stoma’ heeft dezelfde start. De verschillen zijn groot: waar kom je vandaan, wat speelde er vóór je operatie? JoAnne vertelt: ‘Sommige mensen zijn vooral blij dat ze er nog zijn. Het moment dat ze weer iets fysieks willen doen, komt vanzelf. En sommige mensen worden na de eerste paar keer trainen onder begeleiding ineens fanatieke sporters!’
“‘Ik laat mensen werken aan hun vertrouwen in het kunnen bewegen met hun stoma’”
Het begin: een sterke core
Sterke rug- en buikspieren zijn heel belangrijk bij het opnieuw fit worden na een stomaoperatie. Daar begint alles mee! JoAnne licht toe: ‘Ga maar na: je hebt bij bijna alles in het dagelijks leven je buik- en rugspieren nodig: opstaan, ademhalen, koffie uit het keukenkastje pakken, je haar wassen, op de fiets stappen, noem maar op.’ Wil je (opnieuw) fit worden na je stoma-operatie, dan is dit dus waar je moet beginnen. ‘Er zijn mooie buikspieroefeningen voor drie weken na de operatie, na zes weken, en zo verder. Kijk wat bij jou past!’ Een mooie leaflet die hierbij hoort is: Buikspieroefeningen, 10 oefeningen die je goed thuis kunt doen. Heb je een stoma-operatie gepland staan? Sterke buikspieren voor de operatie zorgen ook voor een beter en sneller herstel.
Liever niet: onverwachte bewegingen of veel fysiek contact
Natuurlijk is de ene stomadrager fitter of sportiever dan de ander. Maar sommige sporten lenen zich in het bijzonder goed om mee te starten. JoAnne: ‘Voor de recreatieve sporter zijn wandelen en fietsen heel geschikt, vanaf het moment dat je vertrouwen hebt dat je stomamateriaal blijft zitten. Bij zwemmen vraag je meer van je core, dit zou ik pas doen als je al enkele weken je buik- en rugspieren traint. Heb je geen pijn meer, dan kun je gewoon rustig beginnen met zwemmen. Let er wel op dat je voorzichtig in en uit het zwembad stapt. Lichamelijk zwaardere sporten of sporten waarbij veel fysiek contact is, zijn minder geschikt om na de operatie mee te beginnen.’ De fanatiek boksende Leoni uit aflevering 4 bouwde haar training dan ook rustig op!
Maak van bewegen een mindset
Het kan niet vaak genoeg worden gezegd: bewegen is goed voor je fysieke én mentale gezondheid. Maar misschien vind je sporten helemaal niet leuk. Hoe pak je dit dan aan? JoAnne: ‘Het belangrijkste is dat je het belang ziet om weer meer te gaan bewegen. Probeer je algehele conditie weer wat op te bouwen. Zorg dat je litteken goed kan genezen en mooi op lengte komt: zit niet teveel in elkaar gedoken en rek je dagelijks een keer goed uit. Controleer of je stoma goed loopt, eventueel met behulp van thuiszorg en/of de stomaverpleegkundige. Begin dan heel rustig aan met core-training. Na drie maanden kun je alweer behoorlijk veel doen.’
Als je een sportief leven had vóór je operatie, en je het rustig en slim opbouwt, kun je ook met je stoma weer fanatiek sporten – kijk maar naar Corinna en Leoni uit Mijn eerste keer met stoma #4. Merk je dat je het lastig vindt om te beginnen? Zoek dan hulp, bijvoorbeeld in de vorm van begeleiding door een gespecialiseerde fysiotherapeut.